Türkiye’nin her yerinde çay sabahların vazgeçilmezi ve değişmeyen tek ikramımız. Şehrimizde de öyle ama bir farkla. Çay, Gaziantep’te yaşayanlar için adeta bir nefes.
Çay her ne kadar ülkemizde ikramların değişmez içeceğiyse şehrimizde adeta bir nefes özelliği taşıyor. Nereye gidersek gidelim tüm ikramlarda ilk söylenen “çay içer misiniz? Sorusudur. Hatta kahvehane ya da çayhanelere gidip oturan kişiye sorulmadan masasına çay indirilip gidilir.
Tarihçi ve araştırmacı yazar Murat Bardakçı’ya göre Türkler çay ile Anadolu’ya gelmeden evvel Orta Asya’da tanışmışlar.
Bölgelere göre de çay içme şekli değişiyor. Doğu Anadolu Bölgesinde çay kıtlama denilen ve şeker dil altında tutularak kendiliğinden erimeye bırakılır. İkram yapılırken misafir tamam demediği müddetçe çay tazelenir.
Gaziantep’te ise “kaçak çay” denilen ve tadı daha acı, rengi de daha koyu olan çay içilir. Misafir geldiğinde ona sorulmadan demlenir ve çayı ikram edilir.
Karadeniz, Ege, Marmara ve İç Anadolu Bölgesinde ise yerli çay tercih edildiği gibi kişiye göre az şekerli ya da bol şekerli içilir.
DEMLEME FARKI
Çayın demleme şekli bölgelere göre değil de kişilere göre değişir. Kimisi demlemezden önce yıkadığı gibi kimisi buna ihtiyaç hissetmez. Közde demlenen çay, çayların en makbulü sayılır. Özel bir emekle yakılan odunun ateşinde büyük bir hassasiyetle demlenen çay, özellikle piknikçilerin vazgeçilmezidir.
Şehrimizde ise mangalcıların tiryakiliğidir. Mangalda kebap pişirme işlemi bittikten sonra o ateşte çaylarını demleyip yemeklerinin üzerinden içerler. Böylelikle mangalın közü de değerlendirilmiş olur.
HERKES İÇİN AYRI ANLAM TAŞIR
Çay herkes için ayrı anlam taşıyor. Büyük bir çoğunluğun vazgeçilmezi olmasının yanı sıra insanımız çaya ayrı bir anlam yükler. Hatıraları tazelenir.
“ÇAY DENİNCE AKLINIZA NE GELİYOR”
Çay herkeste ayrı bir anlam taşıyor. Kimisi için okul, kimisi için hatıra, kimisi için geçmiş kimisi için ise sadece bir içecek.
Bu soruyla karşılaşan herkes önce derin bir nefes alıyor ve sonrasında başlıyor dökülmeye.
Her insandan farklı bir bakış farklı bir değerlendirme. Bakalım kim ne demiş?
NURTEN İŞLER BURAN
Çay.
Aslında bana bir şey hissettirmediğini düşünürdüm. Sonra burnuma gelen yasemin kokusu ne çok şey hissettirdi.
En keyifli, bol kahkahalı, bol anılı, zaman zaman hüzünlü, zaman zaman sevinçli anıları taze tutmanın nedeni olduğu aklıma geldi.
Annem ve babam.
Onların bahar ve yaz aylarında merdiven başındaki limon ağacının altında, kışın pencere kenarındaki sedirin üzerinde bitmeyen, 44 yıl süren muhabbetleri. Yazın bu muhabbete eşlik eden mis kokulu çayın yanında, babamın bahçedeki yaseminden toplayıp çay bardağına koyduğu yine mis kokulu birkaç yasemin çiçeği.
Kışın ise bu muhabbete eşlik eden, yine çay bardağındaki ve bahçeden toplanan mis kokulu yabanî mor menekşe ...
Ne çok anı biriktirmisler. 44 yıl yetmedi onlara ne yazık ki.
Babamı kaybettikten sonra, annem anılarını kendi içinde yaşadı uzun bir süre. Onların limon ağacı altında çay eşliğindeki sohbetlerine nasıl da imrenirdi herkes. Kapının önünden geçenlerin bu sohbetlere mutlaka katkısı olurdu. Babamın yokluğu kısa bir selamla geçen yada çaya eşlik edenlerin de anılarını sekteye uğrattı.
Ben yeni evlenenlere annem ve babama ithafen "bol muhabbetli uzun yıllar "diliyorum bu yüzden. Tabii ki çay eşliğinde…
ZERRİN NERGİS
Çay denildiğinde aklıma neler gelir? Öyle hangi ilde yetişir, nasıl bir bitkidir, faydaları, zararları nelerdir, hangi iklimi sever, yok milli içecekmiş falan bunlar gelmiyor aklıma.
Çayın rengi, demi, kokusu, acısı, şekersizi, şekerlisi bana insanları çağrıştırıyor. Şöyle ki;
Bir yere gidersiniz misafirlik veya bir kafeye çay söylersiniz .
Önünüze limon sarısı çayı getirirler, siz imamın abdest suyu bu deyip geri çevirirsiniz işte bazı insanlar hayat yolunda hiç pişmemiş yaşamda boş gelmiş boş gidenler hayatı lay lay lom olarak görenlere benzetirim.
Diğer gelen çay ise ilk gelenden biraz daha koyu ama yine dem olmamış. Ona da paşa çayı derler halk dilinde. Bu da hep sırtını birilerine dayayarak ömür tüketen asalak gibi yaşamayı seçenleri anımsatır.
Onu da geri çevirisiniz. Bir diğer çay gelir demi kopkoyu, ona da zift gibi deriz. Böyle çayı da ömürleri boyunca dilleriyle, hareketleriyle, insanları üzen kıran etrafa kötülük saçan insanlar gelir aklıma.
Ama şöyle demini almış halk diliyle tavşan kanı gibi bir çay gelirse önünüze içmeye doyamazsınız. Bazı insanlar da böyledirler. Kendilerini yetiştirmeyi bilmişler, kalpleri iyilikle demlenmiş, dokundukları her şeyi güzelleştiren merhametli insanlar.
ALİ BAYKAL
Çay, benim olmazsa olmazım. Çay olmasaydı sanırım yaşam tatsız tuzsuz bir şey olurdu.
Düşünsenizya bir yolculuğa çıkmışsınız, arabanız mola vermiş, sizi bilmem ama benim aklıma ilk gelen şöyle güzel demlenmiş bir çay olur.
Güzel demlenmiş dedim de, çok önemlidir çayın demi ve tazeliği. Günde en az 8-10 bardak çay içerim. Tabi çay içtiğiniz bardak da çok önemli. Kesinlikle cam olmalı.
Ben çayı şekersiz içerim. Çayın tadını başka türlü alamazsınız. Ağzınıza aldığınız ilk yudumu şöyle bir çevireceksiniz yutmadan önce. Ağzınıza hafif bir burukluk ve kendine özgü bir tat vermeli. Sonra acele etmeden yudum yudum içmelisiniz.
"Yorgunluk kahvesi" derler ya, o benim için "yorgunluk çayı" için geçerlidir. Yorulduğumda sanki tadı bir başka gelir bana...
Kısacası benim için çay olmazsa olmaz bir içecektir.
HİDAYET ALBER
Çay alışkanlıktır benim için. Vazgeçilemeyen, olmazsa olmazımdır. Mesela, her yemek sonrası ihtiyaçtır, rahatlatandır. İyi demlenmiş bir çay iyi bir arkadaştır.
Çay kolay yapılır gibi görünür ama asıl olan demleyendir.
Dostluklar nasıl yıllar içinde olgunlaşırsa çay da demini aldıkça güzelleşir. Samimiyettir çay, başlangıçtır.
NERGİZ SERT
Çay doğa gibidir. Çay okumasını bilene kitap sayfası gibidir. Her bardağı ayrı anlam taşır.
Yağmur gecesinde dışarıda dolaşmak gibidir. Gül gibidir çay, kokusu ayrı zevk duruşu ayrı zevktir. Bahçeli evin çiçeği gibidir. Sabahın sultanıdır.
SEDANUR ÜMİT
Doğanın güzelliği bir bütün olarak insan hayatına bir bardakta sunularak vazgeçemeyeceği bir hale gelmiştir. Bu doğal güzellik, sabah kahvaltıda, bazen de beş çayında ama en çok yemekten sonra değişmezimiz olmuştur. Rahatlamak için çayı bir yaşam haline getiren ise biz Türk insanlarıyız.
HABER//AYSU YIKMIŞ
