Tütünün sigara şeklinde içimi, nikotini beyindeki reseptörlere hızlı ulaştırıyor bu nedenle de sigara bağımlılığı kolay başlıyor. Uzmanlar, bağımlılığın tedavisinin başlamaya oranla daha zor olduğunu ifade ederken, bir pakette 20 sigara olmasının ise tesadüf olmadığını belirtiyor. Uzun sigara ile kısa sigara arasında keyiflendirici etki açısından da bir fark yok!
Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Nöropsikiyatri Hastanesi’nden Psikiyatri Uzmanı Dr. Azer Bağırov, bilimsel verilere göre genel popülasyonun %20’sinin sigara içtiğini belirterek herhangi bir psikiyatrik hastalık tanısı alanlarda sigara kullanımı ve bağımlılığının genel topluma oranla yüksek olduğunu söyledi. Dr. Bağırov, şöyle konuştu:
Psikiyatrik tedavi görenlerde sigara kullanım oranı yüksek!
“Sigara kullanımı psikiyatrik hastalığı olan popülasyonda %40-50’lere ulaşıyor. Dikkat eksikliği ve hiperaktivite, şizofreni ve bipolar bozukluk tanısı alan hastalarda ise sigara kullanımı %60-85 oranındadır. Herhangi bir psikiyatrik hastalık tanısı alanlarda sigara kullanımı ve bağımlılığının genel topluma göre belirgin yüksek olduğu aşikârdır. Ancak psikiyatri polikliniklerine başvuran hastalarda sigara kullanımı detaylı sorgulanıp kayıt altına alınmıyor. Sigara kullanıcılarının sadece %10’u sigarayı bırakmak için tedavi önerisi aldıklarını ifade etmektedir. Bu düşük oran genel tıp ve psikiyatri pratiğinde sigara kullanımının göreceli olarak ihmal edildiğine işaret ediyor.”
Nikotin beyin ödül merkezindeki reseptörlere doğrudan bağlanıyor
Tütünün sigara şeklinde içiminin nikotini beyindeki reseptörlere hızlı ulaştırdığını belirten Dr. Bağırov, “Ne yazık ki nikotini bu şekilde alma beyindeki ödül sistemi üzerindeki etkileri dolayısıyla nikotin bağımlılığı riskini arttırmaktadır. Nikotin beyin ödül sistemindeki nikotinik kolinerjik reseptörlere doğrudan bağlanarak keyif verici etkisini göstermektedir.” diye konuştu.
Sigara bağımlıları 45 dakikada bir sigara istiyor
Beyindeki nikotin reseptörlerinin nikotinle doyurulması halinde daha fazla nikotin alımının keyif verici etki yapmadığını belirten Dr. Azer Bağırov, bu nedenle bağımlıların genel olarak 45 dakika arayla sigara içtiğine dikkat çekti. Dr. Bağırov, şunları söyledi:
“Dinlenme halindeki nikotin reseptörleri nikotine aşırı duyarlıdır. Sigara dumanıyla alınan nikotin bu reseptörlere birleştikten sonra artık nikotine karşı duyarsız hale gelirler. Eğer ödül sistemindeki nikotin reseptörlerinin hepsi nikotinle doyurulmuşsa daha fazla nikotin alımı keyif verici etki yapmaz. Bir dal sigara içimi sırasında alınan nikotin ödül sistemindeki bütün nikotin reseptörlerini doldurmak için yeterlidir. Bu nedenle sigara dalı standart boydadır.
Bir pakette neden 20 sigara var?
Başka deyişle daha uzun sigara dalı daha fazla keyiflendirici etki gösteremiyor. Kişinin sigaradan tekrar haz alabilmesi için belirli bir zaman geçmesi gerekiyor. Merak edilen soru: Nikotin reseptörlerinin tekrar duyarlı hale gelmesi için ne kadar zaman geçmesi gerekiyor? Bu süre ortalama 45 dakikadır. Bakıldığında 1 paket/gün sigara kullanan kişi ortalama 16 saat uyanık kalıyorsa 45 dakikada bir sigara kullanırsa toplam 20 sigaraya ihtiyaç duyacaktır. Muhtemelen sigara paketlerinde 20 sigara olmasının nedeni de budur.
Bu şekilde sigara bağımlısı beynindeki nikotin reseptörlerini gün boyunca sürekli nikotine doymuş ve duyarsızlaşmış hale getirerek sigara isteği (aşerme) yaşamıyor. Ancak kronik sigara kullanımı devam ettikçe beyindeki nikotin reseptör sayısında artış oluyor ve sigara kullanıcısı aşerme yaşamamak için doz arttırma ihtiyacı duymaya başlıyor.”
1 ay sonunda bağımlılık başlıyor
Nikotin bağımlılığının tedavisinin kolay olmadığını belirten Dr. Azer Bağırov, “Nikotin bağımlılığının ilk sigarayla başladığı hayvanlar üzerinde yapılan deneylerle gösterilmiştir. 1 ay süreyle kronik kullanım olduktan sonra sigara içimi durdurulduğunda aşerme belirtileri başlar. Moleküler hafıza sayesinde bırakma sonrasında istek ömür boyu devam eder, ancak şiddeti giderek azalan eğilim gösterir. Toplum bazlı çalışmalarda sigara içicilerinin 2/3’nün sigarayı bırakmayı istedikleri, 1/3’nün bırakma girişiminde bulundukları ve sadece %2-3’nün başarılı olduğu gösterilmiştir.” dedi.
Tedavide de nikotin kullanılıyor
Nikotin bağımlılığının tedavisinde psikoterapi ve psikofarmakolojik yöntemlerin etkin olduğunu belirten Dr. Bağırov, tedavide nikotin kullanıldığını belirterek şunları söyledi:
“Nikotin bağımlılığının tedavisinde etkili olduğu gösterilen psikofarmakolojik ajanların başında nikotinin kendisi var, nikotin sakızı, nazal sprey ya da cilde yapıştırılan nikotin bantları mevcuttur. Nikotin reseptörleri üzerinden etki gösteren (parsiyel agonist) vareniklin etken maddeli psikofarmakolojik ajan nikotin bağımlılığında %30-40 oranlarında etkin olduğu gösterilmiştir. Nikotin bağımlılığının tedavisinde kullanılan ve kısmen etkili olduğu gösterilen diğer farmakolojik ajanlara bupropion, antidepresan ilaçlar ve bir opiat antagonisti olan naltrekson gösterilebilir. Nikotin bağımlılığının tedavisinde yeni yaklaşımlardan olan nikotin vaksinleri daha araştırma aşamasındadır.”