Sınavla öğrenci alacak ortaöğretim kurumlarına ilişkin 2019 merkezi sınav sorularına ait değerlendirme raporu hazırlayan Gaziantep Kolej Vakfı Özel Okulları Ölçme ve Değerlendirme Uzmanı Dr. Çiğdem Reyhanlıoğlu, “Bu çalışma LGS 2019 uygulamasında yer alan sorulara ilişkin bir içerik analizi niteliği taşımaktadır” dedi.
Dr. Çiğdem Reyhanlıoğlu tarafından yapılan analiz çalışmalarına göre, sınavda bilgiden çok mantık ve dikkat gerektiren, düşünme gücünü ölçen soruların ağırlıkta olduğu ifade edildi.
Türkçe testinin değerlendirilmesi
Türkçe soruları hakkında değerlendirme yapan Reyhanlıoğlu, “Türkçe testinde 20 soru sorulmuş olup testin içeriğini 8’inci sınıf Türkçe Öğretim programında yer alan konu ve kazanımlarını yoklayan sorular oluşturmaktadır. Türkçe testinde temel dil becerileri ile okuduğunu anlama düzeyindeki soruların bir arada sorulduğu dikkat çeken ilk unsurlardan biridir. Bu yönüyle Türkçe testi PISA uygulamaları LGS’nin 2018’deki uygulaması ile benzerlik göstermektedir. Türkçe’de sınavın konu kapsamının dar olduğu görülmektedir. Testte yer alan soruların ağırlıklı olarak ‘okuma’ boyutunda bulunan kazanımları ölçmeye yönelik olarak hazırlandığı dikkat çekmektedir. Bu durumun en temel sebebi sınavda kullanılan madde türü ile bir başka ifade ile çoktan seçmeli test maddesi ile dinleme/izleme, konuşma, yazma boyutlarında yer alan kazanımların ölçülememesidir. Testte yer alan soruların ağırlıklı olarak yenilenmiş bloom taksonomisi’ne göre uygulama ve analiz etmeye yönelik olarak yapılandırıldığı görülmektedir. Anlamaya yönelik olan sorular da testte yer almaktadır. Türkçe testinde 8. sınıf konu ve kazanımları ile ilişkili olan 5’inci sınıf Türkçe Öğretim Programında yer alan kazanımdan soru sorulduğu görülmektedir. Bu durumu kazanım dışından soru sorulduğu yönünde değil, öğretim programlarında hakim olan sarmal yapının Türkçe Öğretim Programı üzerindeki etkisi olarak değerlendirmek gerekir. Testte, ortak köke (okuma parçasına) göre cevaplandırılması gereken sorunun olmaması da dikkat çekmektedir. Sorular ALES gibi genel yetenek sınavlarında yer alan sözel mantık soruları ile olan benzerlik göstermektedir. 2018 yılındaki LGS uygulamasında ilk örnekleri bulunan sözel mantık soruları LGS’nin 2019 uygulamasında da Türkçe soruları arasında yer almıştır. Okuma alışkanlığı edinmiş, üst düzey düşünme becerileri ile okuduğunu anlayabilen, bildiğini uygulamaya transfer edebilen, medya okuryazarlığı becerisine sahip olan, aktüaliteyi takip eden öğrencilerin 2019 LGS uygulamasının Türkçe testi başarılarının yüksek olacağı aşikardır” dedi.
Matematik testinin değerlendirilmesi
Matematik sorularının mantık ve akıl yürütme becerisinin ön plana alındığını ifade eden Reyhanlıoğlu, “Matematik testinde 20 soru sorulmuş olup soruların hazırlanmasında tamamen 8. sınıf konu/kazanımlarına bağlı kalındığı görülmektedir. Sınavda bütün alt kazanımlardan olmasa da bütün öğrenme alanlarından soru sorulduğu görülmektedir. Testin en fazla ön plana çıkan özelliği konu/kazanımların fazla işlem gerektirmeyen sorular üzerinden ‘matematik okuryazarlığı’ ile ‘mantık’ ve ‘akıl yürütme’ becerileriyle ölçülmesinin hedeflenmesidir. Bu yönüyle 2019 LGS uygulaması 2018 yılındaki LGS uygulaması ile paralellik göstermektedir. Bu noktada matematik okuryazarlığının ‘günlük hayatta karşılaşılan problemlerin çözümünde matematiksel bilgiyi, düşünceyi ve karar verme süreçlerini kullanabilme becerisi’ şeklinde tanımlandığını belirtmekte yarar vardır. Testte işlem yükü fazla olmayan ancak soruların çözümünde gerekli olan işlemlerde yüksek dikkat gerektiren soruların ağırlıkta olduğu görülmektedir. 2018 yılındaki uygulamada matematik testi az işlem gerektiren ancak üst düzey düşünme becerilerinin ölçüldüğü sorulardan oluşmakta iken 2019 yılındaki LGS uygulamasında ise üst düzey düşünme becerilerinin yanı sıra soruların çözüm sürecinde yüksek dikkat becerisinin de ölçülmesi hedeflenmiştir. 2019 LGS uygulamasında yer alan matematik sorularının eğitim öğretim yılı içerisinde Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından örnek olarak yayımlanan sorular ile paralellik gösterdiği görülmektedir. Bu durum yıl içerisinde örnek sorulara benzer sorular üzerinde LGS’ye hazırlık sürecini tamamlayan öğrenciler için önemli bir avantajdır” ifadelerini kullandı.
Fen bilgisi testinin değerlendirilmesi
Fen bilgisi sorularının bilgiyi yorumlama ile alakalı olduğunu söyleyen Reyhanlıoğlu, “Fen Bilgisi testinde 20 soru sorulmuş olup testte yer alan soruların Fen Bilgisi Öğretim Programı’nda yer alan 8’inci sınıf konu/kazanımlarına dair temel bilgilere dayalı olarak hazırlandığı görülmektedir. Her ne kadar testteki sorular temel bilgilere dayalı olarak hazırlanmış olsa da, soruların öğrencilerin temel bilgiyi yorumlama ve muhakeme gücüne dayalı olarak cevaplandırılması gerektiği testin dikkat çeken önemli özelliklerindendir. Önceki liseye geçiş uygulamalarında da ön plana çıkan deneysel düzeneklerin sorgulandığı, grafik, tablo ve görsellerle ilişkili soruların ağırlıklı olduğu LGS 2019 uygulamasında da görülmektedir. Fen bilgisi testinde de fen bilgisi konu/kazanımlarının da fen okuryazarlığı ile ilişkilendirilerek ölçülmesi hedeflenmiştir. Fen bilimleri alan bilgisi yeterli olan, edindiği teorik bilgiyi günlük yaşam becerilerine transfer edebilen, üst düzey düşünme becerileri ile okuduğunu anlayabilen ve yorumlayabilen öğrencilerin fen bilgisi testinde gösterdiği başarı performansı yüksek olacaktır. LGS 2019 uygulamasında seçeneklerin öğrenciyi doğru cevaba yönlendirmediği açıkça görülmektedir. Böylece öğrencinin tesadüfi olarak doğru cevabı bulma ihtimali en aza indirilmiştir” şeklinde konuştu.
T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük testinin değerlendirilmesi
T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük sorularının tarihsel olayları muhakeme edebilen öğrencinin başarılı olacağını belirten Reyhanlıoğlu, “Testte 10 soru sorulmuş olup soruların T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük Öğretim Programı’nda yer alan 8’inci sınıf konu/kazanımlarına dair temel bilgilere dayalı olarak hazırlandığı görülmektedir. Testte ezber bilginin yoklandığı bilgi düzeyinde bir soruya rastlanmamıştır. Yapılandırılmış bilgiye dayalı ve muhakeme gücü gerektiren, okuduğunu anlama becerisini ölçmeye yönelik olarak hazırlanan soruların ağırlıkta olduğu görülmektedir. Doğru bilgiye sahip olup tarihsel olayları muhakeme edebilen öğrenci bu sınavda ‘başarılı’ olacaktır. Bununla birlikte testte yer alan soruların öne çıkan önemli bir özelliği doğru cevabın dışındaki çeldiricilerin güçlü olmasıdır. Bir başka ifade ile çeldiricilerde öğrenciyi doğru cevaba götüren, çeldiricinin yanlış olduğuna dair ipucu niteliği taşıyan sorulara yer verilmemiştir. Bu durum doğru cevabı bilen ya da doğru cevabı bulmak için gerekli olan bilgiyi uygulamaya transfer edebilen öğrenciler için önemli bir avantajdır. Soru sayısı az olduğu için sınavın kapsamının dar olması ortaya çıkan doğal sonuçlardan bir tanesidir. Bu doğrultuda yoklanan konu ve kazanım sayısının ünitelere homojen bir şekilde dağıtılmamış olması testte dikkat çeken bulgulardan biridir. Sınavda terminolojide yer alan kelimelerin kullanıldığı görülmektedir. Bu durumda tarihi kaynaklardan araştırma yapan öğrencilerin sadece T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük testi çözen öğrencilere göre daha yüksek bir başarı göstermesi aşikardır” dedi.
Din kültürü ve Ahlak bilgisi testinin değerlendirilmesi
Din kültürü ve Ahlak bilgisi sorularının okuduğunu anlama becerisi ilişkilendiren Reyhanlıoğlu, “Testte 10 soru sorulmuş olup soruların Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı’nda yer alan 8’inci sınıf konu ve kazanımlarına göre yapılandırıldığı görülmektedir. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi soruları bilgi, yapılandırılmış bilgi ve okuduğunu anlama becerisini ölçen sorulardan oluşmaktadır. Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programı’nda yer alan 8’inci sınıf düzeyindeki konu ve kazanımlarının okuduğunu anlama becerisi ile ilişkilendirilerek ölçüldüğü görülmektedir. Uygulama bu yönüyle 2018 LGS uygulaması ile benzerlik göstermektedir” ifadelerini kullandı.
Yabancı dil testinin değerlendirilmesi
Son olarak yabancı dil sorularına ilişkin değerlendirmede bulunan Reyhanlıoğlu, “Yabancı dil testinde 20 soru sorulmuş olup, testte yer alan sorular 8’inci sınıf konu/kazanımlarına dair temel bilgilere dayalı olarak hazırlanmıştır. Testin öne çıkan özelliklerinden biri İngilizce Öğretim Programı’nda yer alan kazanımlar okuduğunu anlama, verilen tablo, grafik ve görselleri yorumlayabilme becerileri ile ilişkilendirilerek ölçülmesidir. Bununla birlikte sorularda kullanılan metinlerin öğrencilerin okuduğunu anlama ve yorumlama becerisi ile dilbilgisi düzeyini ölçmeye yönelik olarak hazırlandığı görülmektedir. Testte yer alan kelimelerin tamamen Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yayımlanan ders kitaplarından alınmış olması dikkat çeken bulgular arasındadır. Milli Eğitim ders kitaplarında yer alan kelimeleri eksiksiz olarak öğrenen ve cümle yapıları içinde kullanabilen öğrenciler Yabancı Dil testinde yüksek başarı performansı göstereceklerdir. Soru sayısının ünitelere olan dağılımının genel olarak dengeli olduğu ifade edilebilir” diye konuştu.