Gaziantep’te kentle ilgili Osmanlı dönemine ait iki belge bulunup arşive eklendi.
Yakın Tarihi Araştırma ve Kültürel Miras Çalışma Grubunun Gaziantep’in tarihi hakkında yaptığı çalışma sonucunda iki cildin kayıp olduğunu fark etmesi üzerine Başbakanlık Osmanlı arşivine başvurdu. Yakın Tarihi Araştırma ve Kültürel Miras Çalışma Grubu üyelerinden Ahmet Özsoy’un görevlendirilmesi üzerine, araştırma sonucunda kayıp olan 1833-1840 yıllarına ait 192 varak Kayıp olan 145 numaralı Antep Şeriyye sicili ile 1773 1775 yıllarına ait 174 numaralı 259 varak şeriyye sicili bulundu.
Konu hakkında açıklama yapan Özsoy, “Rahmetli Cemil Cahit Güzelbey, Gaziantep Şerri Mahkeme Sicilleri üzerinde kısmı bir çalışma yapmıştı. Gaziantep Kültür Derneği Hulusi Yetkin tarafından da 4 cilt halinde yayınlanmıştı. Cemil Cahit Güzelbey, çalıştığı, Gaziantep Şerri Mahkeme Sicillerini, 75 cilt olarak vermektedir. Ancak, bu şerri mahkeme sicilleri, Gaziantep Müzesinde bulunduktan sonra, Adana, Konya milli kütüphane gibi daha sonra da Başbakanlık Osmanlı arşivleri gibi, değişik şehirlere giderek, yer değiştirdi. Bu süre içerisinde, şerri mahkeme sicilleri, mikrofilme alınarak, araştırmacıların hizmetine sunulmaya başlandı. Cemil Cahit Güzelbey’in dediği şerri mahkeme sicilleri, maalesef Başbakanlık Osmanlı arşivlerinde 174 cilt olarak gözüküyordu. 174. Cilt yoktu” dedi.
Ayrıca bulunan ciltlerde, şehirdeki sosyal hayatla ilgili, hukuki hayatla ilgili, kültürel hayatla ilgili önemli verilerin bulunmasının yanında, o dönemde Gaziantep’e gelen emirler de bulunuyor.
“BU İKİ CİLT BULUNMUŞ OLMASAYDI, GAZİANTEP’İN TARİHİNİ EKSİK BİLİRDİK”
Yakın Tarihi Araştırma ve Kültürel Miras Çalışma Grubu Üyesi, Ahmet Özsoy, Gaziantep’le ilgili iki belgenin eksik olduğunu fark ettiklerini ifade ederek, bu konuda kendisinin görevlendirldiğini belirtti. Özsoy, “Şimdi Malum olduğu üzere, rahmetli Cemil Cahit Güzelbey, Gaziantep Şerri Mahkeme Sicilleri üzerinde kısmı bir çalışma yapmıştı. Gaziantep Kültür Derneği Hulusi Yetkin tarafından da 4 cilt halinde yayınlanmıştı. Cemil Cahit Güzelbey, çalıştığı, Gaziantep Şerri Mahkeme Sicillerini, 75 cilt olarak vermektedir. Ancak, bu şerri mahkeme sicilleri, Gaziantep Müzesinde bulunduktan sonra, Adana, Konya milli kütüphane gibi daha sonra da Başbakanlık Osmanlı arşivleri gibi, değişik şehirlere giderek, yer değiştirdi. Bu süre içersin de, şerri mahkeme sicilleri, mikrofilme alınarak, araştırmacıların hizmetine sunulmaya başlandı. Cemil Cahit Güzelbey’in dediği şerri mahkeme sicilleri, maalesef Başbakanlık Osmanlı arşivlerinde 174 cilt olarak gözüküyordu. 174. cilt yoktu. Herksin bildiği bir şeydi. Bunun dışında 143’e ait şerri mahkeme sicillerinde bir belgenin fotokopisini istediğimizde, gelen belge ile Cemil Cahit Güzelbey’in yaptığı 143. çalışmadaki belgeyle uyuşmadığını gördük. Bunun nedenini araştırdığımızda, Başbakanlık Osmanlı arşivlerinde, 143 olarak gözüken cildin görüntüleri, o yıl ait değil, o cilde ait değil 17 sayfalık farklı bir döneme ait. Anladık ki bizim bir cildimiz daha kayıp. Bunun üzerine Kent Konseyinde sayın hocalarımın da gayretleriyle, bana verdikleri bir görevlendirme yazısıyla, Başbakanlık Osmanlı arşivlerinde bu çalışmayı yapmak üzere gittim. Yaptığımız ilk çalışmada, bu defterin arşivde olmadığı söylendi. Onun üzerine dedik ki yer değiştirmeler boşuna olmaz. Mutlaka, bir giriş çıkışları vardır. Bu defter nerede kayboldu. Her girişin bir kaydı vardır yani. Bunları araştırırken, arşivlere girişin olduğunu öğrendik. Bu sefer, Başbakanlık Osmanlı arşivlerinde, daha detaylı bir çalışma istedik. Daha sonra kayıp olan her iki cildi de bulduk. Bu iki cilt başbakanlık Osmanlı arşivlerinde bulundu ve taraması yapıldı. Taranan bilgilerde Kültür Turizm kent arşivinde muhafaza edilmek üzere, teslim edildi. Şimdi eğer bu iki cilt bulunmuş olmasaydı o yıllarda Gaziantep’te olan olayları bilmiş olmamız mümkün değildi. Bu sayfalar yeni bulunduğu için tam olarak çözümü olmadı” ifadelerini kullandı.
“BELGELERDE ÖNEMLİ EMİRLER VAR”
Yakın Tarihi Araştırma ve Kültürel Miras Çalışma Grubu Başkanı Prof. Dr. Bilgehan Pamuk da, Osmanlı Devletinin Gaziantep’e gelişinin 500. yılında, Osmanlılara ait iki önemli vesikanın tekrar bulunarak, bilim alemine sunulmasının mutluluğu içerisinde olduğunu söyledi. Pamuk, “Bu noktada da grup üyelerimizden Sayın Ahmet Özsoy’un yapmış olduğu, girişimler neticesinde, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yürütülen çalışmaların, sonucunda 143 ve 174 numaralı iki tane önemli sicil, tespit edilmiştir. Bunlar temin edilmiştir. Kültürel müdürlüğümüz tarafından buraya getirtilmiştir. Bilim alemine, insanların kullanması için sunulmuştur. Yakın tarihi araştırmada kültürel mirası araştırma grubu olarak, biz şehrin sosyal hayatına iki yeni, 22 Kasım 2015 yılında, 21 madde de müteşekkir olaraktan, neler yapılması gerektiğinde, ifade ettik. Grubumuz bu iki sicilin Osmanlı Hakimiyetinde, 500. Yılına idrak ettiğimiz bu günlerde, bulunmasının da mutluluğunu yaşıyoruz. Bu iki vesikamız, farklı tarihlerdedir. 1773-1775 yıllarını iptida eden, 174 numaraları seciye sicilinde, bu şehirdeki sosyal hayatla ilgili, hukuki hayatla ilgili, kültürel hayatla ilgili çok önemli veriler bulunmaktadır. Aile yaşantısından tutunda, İstanbul’dan, Gaziantep’e gönderilmiş olan bir takım emirler vardır. Bu emirlerin nasıl tatbik edildiğini, görme şansına sahip oluyorsunuz. 143 numaralı şeriyye sicilimiz ise, 1833 ve 1840 yıllarına ihtiva etmektedir. 192 sayfadan oluşan bu sicilimizde de, yine bir öncekinde söylediğimiz gibi sosyal hayat, kültürel hayatla ilgili, yani özetle Gaziantep’le ilgili her şeyi görebilirsiniz” şeklinde konuştu.
“GEÇMİŞE AİT HER ŞEY VAR”
Yakın Tarihi Araştırma ve Kültürel Miras Çalışma Grubu Başkan Yardımcısı Doç. Dr. Halil İbrahim Yakar ise “İstanbul ve belli başlı merkezler dışında, bu kadar kesintisiz olan bir arşiv yoktur. Değişik Anadolu bölgelerinde siciller var ama, ya kaybolmuş, ya yangına maruz kalmış, ya tutulmamış ama Gaziantep, kesintisiz devam ediyor. Bunların toplamı 66 bin sayfa kent arşivinde bunların hepsini arşiv haline getirdik. Bu arşivler, bir şehrin hafızasıdır. Bu arşivlerin tamamı, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ve Gaziantep Valiliği İl Kültür Turizm Müdürlüğünün, ortaklaşa yaptıkları bu çalışma, Gaziantep Kent arşivine kazandırıldı. Bu anlamda, bu kentin gelecek nesillere aktarılması çok büyük bir öneme sahiptir. Geçmiş hayatla ilgili her şeyi bulabilirsiniz” diye konuştu.