DEMOGRAFİK DÖNÜŞÜM

Fatih Gözüaçık

2 ay önce

Kaçımız Türkiye İstatistik Kurumunun web sitesine bakarak şehrimizin, ülkemizin nüfus özelliklerine baktık merak eriyorum. Nüfus dinamikleri bir ülke için neden önemlidir? Sağlık hizmetleri, eğitim hizmetleri, gıdaya ulaşım, ekonomik büyüme, kentleşme ve doğal kaynakların tüketimi gibi unsurlar üzerinde nüfus dinamikleri önemli bir yere sahiptir. Demografik özellikler, nüfusun cinsiyet yapısı, iş kollarına dağılımı, eğitim durumu, göç özellikleri, gibi değişenleri içerir. Bu değişenler Türkiye’nin nüfus politikalarının belirlenmesi açısından hayati öneme sahiptir. Nüfusun dinamikleri ve değişkenleri dikkate alınarak ileride ortaya çıkacak ihtiyaçlar karşısında önlemler alınır. Atatürk şöyle demişti; “Genel sağlık konusunda takip ettiğimiz gaye şudur: Milletimizin sıhhatinin muhafaza ve takviyesi, nüfusun çoğaltılması, hastalıkların ortadan kaldırılması, bu suretle milletin dinç bir beden olarak yetiştirilmesi.” Demografik özelliklerin bilinmesi; günümüzde iklim değişiklikleri, ülkeler arasındaki sıcak çatışmalar, salgın hastalıklar ve ekonomik krizler gibi zorluklarla mücadele etmek açısından çok önemlidir. Ülkemizin demografik yapısının anlaşılması toplumun temel yapı taşı olan aileden başlayarak yerel, bölgesel ve ulusal ölçekte refahın sağlanması açısından önemlidir. Nüfus geçmişten günümüze askeri siyasi ekonomik bir güç olarak görülmekte. Nüfusun bu potansiyelinden yararlanmak ve demografik yapının sağladığı avantajları devam ettirmek isteyen tarihsel süreçte politikalar geliştirmişlerdir. Nüfus artış hızının düşük olması ya da nüfusun azalması ülkelerin geleceğini tehdit eden en önemli unsurlar arasındadır. Türkiye’de nüfusla ilgili veriler her yıl ocak ayı sonunda ya da şubat ayında TÜİK tarafından açıklanır. Nitekim Türkiye İstatistik Kurumu 2023 yılına ait nüfus verilerini 6 Şubat 2024 yılında açıkladı. Buna göre Türkiye nüfusu bir önceki yıla göre 92 bin 824 kişi artarak 85 milyon 372 bin 377 oldu. Burada üzerinde durulması gereken nokta Türkiye’de nüfus arttı ama artış hızında çok keskin bir düşüş görüldü nüfus artış hızı %0,1’e geriledi. Nüfusumuz hızla yaşlanıyor 65 üzeri yaşın toplam nüfusa oranı 2007 yılında %7,1’ken 2023’te %10,2’ye yükselmiştir. Bu oranın ilerleyen yıllarda dahada artacağı malum. Doğum oranlarının ise baya azaldığını görmekteyiz. Çocuk nüfus oranı 15 yılda %26’dan %21’e düşmüştür. Son yıllarda doğum oranlarındaki bu azalmanın özellikle 2019 sonrasında tavan yaptığını görmekteyiz. Bu durum yaşanan ekonomik kriz nedeniyle evliliklerin azalması evlenen çiftlerin ise ev geçindirme derdinden çocuk sahibi olmamayı tercih etmemesinin etkili olduğunu düşünüyorum. Yaşlı nüfusun artması ülkemizde iş gücü problemini doğururken yaşlı nüfusun artması beraberinde emekli nüfusunda artması anlamına geliyor. Bu durum zaten kötü durumda olan sosyal güvenlik sisteminin çökmesine neden olabilir. Türkiye 2010’lu yıllardan itibaren nüfus artış hızını yükseltici politikalar izlemektedir. Fakat görünen o ki evlenenlere yapılan yardımlar yetersiz kalmaktadır. TÜİK’in açıklamalarına baktığımızda Şehir merkezlerinde yaşayanların oranlarının da arttığını görüyoruz. Bu durumun yaşanmasında yaşanan deprem ve ekonomik krizin etkili olduğunu düşünmekteyim. Görülen o ki büyük şehirlerde ek gelir ve aile desteği olmadan asgari ücretle yaşamak artık imkânsız. Bu nedenle insanlar kırsala göç etmeye başladı. Büyük bir demografik dönüşüm içerisindeyiz, bu dönüşümün etkilerini ilerleyen yıllarda daha derinden hissedeceğimiz aşikâr. Bu durumu tersine dönüştüren, nüfusun niceliğini sürdürülebilir seviyede tutarken biryandan da niteliğine önem veren ve bu durumun gerçekleşmesi yönünde adımları daha güçlü atan bir iradeye mecburuz. Aksi halde ilerleyen yıllarda sokakta oyun oynayan çocukları daha az göreceğiz. Nüfus artış hızındaki düşüşün bu şekilde devam etmesi durumunda sokakta gördüğümüz üç kişiden birisi 65 yaş üzeri olacak. Yaşlanıyoruz…