Anne ve babaların kabusu olan çocuk istismarı, çocuklar çoğu kez açıklayamadığından etkisi bir ömür sürüyor. İstismara uğrayan çocukların davranışlarında ne tür değişiklikler meydana geliyor?
Çocuklar tam olarak dile getiremese de, istismarın etkilerini bir ömür boyu taşıyabiliyorlar. Uzmanlar, yaş kaç olursa olsun cinsel istismarın en zorlayıcı travmalardan biri olduğuna dikkat çekiyor. Çocuğunun cinsel istismarla karşılaşması ise her anne babanın en büyük korkusu. Peki, istismara uğrayan çocukların davranışlarında ne tip değişiklikler görülüyor?
İstismar, ruhsal olarak çocuğu ömür boyu etkileyen bir travma. Anne babaların da kabullenmekte çoğu zaman zorluk çektikleri, kabul ettiklerinde ise büyük bir yıkım yaşadıkları istismar, her toplumda üstelik toplumun her kesiminde görülüyor.
İSTİSMARCI ÇOK YAKIN BİR TANIDIK OLABİLİR
Uzmanlar, çocuğun çok dikkatle korunmasına rağmen, bazen istismarcıların çok yakın tanıdıklardan biri olmasının, fark edilmesini zorlaştırdığına dikkat çekiyor.
Bu durumla karşı karşıya kalan çocuklarda işaretler yaş gruplarına göre değişiyor. Özellikle okul öncesi çocukların bilişsel ve dil gelişimleri yeterli olmadığı için değerlendirilmeleri de hem daha farklı hem de daha güç oluyor. Ayrıca cinsel organların çevresindeki değişikliklerden tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarına kadar pek çok farklı tıbbi yakınmalar meydana gelebiliyor.
GİZLENME NEDENİ GELECEK TEPKİDEN DOĞAN KORKU
Çocuklukta cinsel istismara maruz kalanlar çoğunlukla bu durumu ifade etmenin yolunu arasalar da aile korkusu, utanç ve kaygı nedeniyle yaşadıklarını ailesi ile paylaşmaktan kaçınabiliyor. Hatta bu durumu yıllar sonra bile aile bireylerinden herhangi biriyle konuşmakta zorlanabiliyor. Özellikle de erkeklerin paylaşma olasılığı kızlara göre daha düşük oluyor.
Cinsel istismara uğramış çocuk; kendisine inanılmayacağından, başının derde gireceğini düşündüğünden ve istismarcının tehditlerinden korktuğu için istismarcıyı koruma eğilimine gidebiliyor.
FARKLI DÜŞÜNCE BİÇİMLERİYLE TEPKİLERİ DEĞİŞEBİLİYOR
Çocukların her zamankinin aksine istismara uğradıktan sonra içlerine kapandıklarını ve kendilerini kurban olarak gördüklerini söyleyen uzmanlar, çocukların sonraki hayatlarında yaşadıkları bu duruma üç farklı biçimde tepki gösterdiklerini belirtiyor.
‘Ben kurban oldum ve bütün hayatım boyunca kurban olarak kalacağım’
‘Yeniden kurban olmayacağım ve yaşam kurban ve tacizcilerden oluştuğuna göre ben tacizci olacağım’
‘Bu deneyimi yaşadığım diğer deneyimlerle bütünleştirebilirim ve ikisi de olmayacağım’
Çocukların bu üç türlü düşünme modeliyle karar aldıklarının altını çizen psikologlar, bu durumda doğru kararı alabilmeleri açısından desteğin çok büyük önem taşıdığını, çocuklar psikolojik destek almazsa bir ömür boyunca, kişilik bozuklukları, cinsel sorunlar, depresyon ve anksiyete açısından risk altında kalabileceklerini ifade ediyor.
PROFESYONEL YARDIMIN ÖNEMİ
Aile desteği ve güçlü akran ilişkileri psikolojik destek açısından oldukça önem taşıyor. Ancak, cinsel tacize maruz kalan kişilerin yaşadıkları travmatik etki ve bunun sonucunda gelişen psikolojik sorunlar, psikolojik travma modeline dayalı psikoterapi yöntemleri ile ortadan kaldırılabiliyor. Bu nedenle mağdurların, yaşadıkları psikolojik problemlerden kurtulabilmeleri için mutlaka profesyonel yardım alınarak, yaşanan cinsel taciz ile ilgili travma çalışması yapılmasının gerekliliği doğuyor.
Ayrıca, psikoterapi çalışması ile travmatik etki ve sonucunda oluşan psikolojik problemler kademe kademe azaltılabiliyor veya ortadan kaldırılabiliyor.
KORUMANIN EN ETKİLİ YOLU: ÖNLEMEK
Bu anlamda, anne ve babalar, eğitimciler, çocuk bakımı ile ilgili kurum çalışanları, hukukçular, emniyet mensupları, sosyal hizmet uzmanları, hastanede çalışan tüm sağlık personelinin istismarın önlenebilmesi için eğitilmesi son derece önem taşıyor. Ancak bu konuda bilinmesi gereken en önemli şey, cinsel istismardan çocuğu korumanın en etkin yolu oluşmasını önlemek. Uzman Psikologlar, bu anlamda, çocuğa kötü, yanlış dokunmanın ne demek olduğu, hayır diyebilmeyi, istismar durumlarını tanımalarını, uygun bir yolla tepki göstermelerini ve böyle bir durumda güvendikleri bir erişkine olayı anlatmalarının öğretilmesi gerektiğinin altını çiziyor.
TACİZE UĞRAYAN ÇOCUKTAKİ DAVRANIŞ DEĞİŞİKLİKLERİ
Bebeklik – 4 Yaş:
Tuvalet eğitiminde bozulmalar,
Cinsel içerikli sözcükleri kullanmada artma,
Cinsel organları ile fiziksel olarak aşırı uğraşma,
Oyunlarında cinsel içeriğin fazla olması,
Uyku bozuklukları.
4 – 6 Yaş:
Korku (yetişkinlerden aşırı derecede korkma)
Cinsel içerikli sözcük ve davranışlarda artma (cinsel organları gösterme, cinsel organları ile aşırı fiziksel uğraş veya açık mastürbasyon)
Cinsel ilişkiyi ayrıntılı bilme
7 – 16 Yaş:
Okul başarısında düşme,
Korku (özellikle yetişkinlerden),
Depresif belirtiler,
Travma sonrası stres bozukluğu belirtileri,
Yaşa uygun olmayan davranışlarda artma (anne ya da abla davranışı gösterme),
Cinsel konularla aşırı uğraşma,
Cinsel saldırganlık (başkalarını cinsel ilişkiye zorlama),
Aşırı veya açıktan mastürbasyon,
Evden kaçma veya eve gitmede isteksizlik,
Kendine zarar verme, intihar girişimleri.
