Gaziantep'in araştırmacı yazarı Akten Köylüoğlu'nun kapısını çaldık ve bir kadın olarak yaptığı araştırmaları kendi ağzından dinlemek istedik. Öyle enteresan bir hikaye dinledik ki cesareti hemcinsimiz olarak hem bizi gururlandırdı hem de Gaziantep adına gururlandık. Köylüoğlu, röportaj verirken bir sorumuz üzerine anlattığı hikaye ilgimizi çekti. Meğer, Antep sevdası kente geçmişte hak ettiği ama kaybettiği birinciliği yeniden kazandırmış. Köylüoğlu, geçmişte katıldıkları bir yarışmada folklör kıyafeti diktikleri öğrencilerinin, "O zamanda erkekler sırmalı cepken giymiyordu" gerekçesiyle notunun kırılması ve yarışmada Gaziantep'in hak ettiği birinciliği alamaması üzerine jüriye itiraz edişini Hakimiyet Gazetesi'ne anlattı. İtiraz için Ankara'ya kadar gidişleri ve delilleriyle ispatladıkları birinciliğin tekrar Gaziantep'e veriliş hikayesinden birçok araştırma anektodlarına kadar birçok konudan bahseden Köylüoğlu sorularımıza şu yanıtları verdi.
SORULAR BANA REHBER OLDU
Gaziantep’in araştırmacı yazarlarındansınız. Üstelik de kadın bir araştırmacı. Bir sohbetinizde “Kültürel bir mücadelenin içine girdim" diyorsunuz. Neden böyle bir mücadelenin içine girdiniz?
Değerlerimiz kayboluyordu. Onları unutmamak adına yaptım. Bir de Kız Meslek Lisesi olsun, Gaziantep Ticaret Odası olsun, belediyeler ve vilayet olsun hepsi şehir dışından gelen misafirleri bana yönlendirirlerdi. Onlar Gaziantep'le ilgili bilgi almak isterlerdi. Kimisi kıyafetle ilgili, kimisi Antep işiyle ilgili bilgi almak isterdi. Bütün bunlar bana rehber oldu. O soruların bana yol göstermesiyle kitap hazırlamaya karar verdim. Çünkü ellerinde yazılı bir belge yoktu.
EL SANATLARINI SANDIKTAN ÇIKARDIM
‘Sandıktaki Servet 1-2-3’ şeklinde seri kitaplarınız var. Sandık işlerini bu kadar önemsemenize sebep olan şey nedir?
Gaziantep'in el sanatları sandıklara gömülüyordu. Neneden toruna geçerek sandıklarda çürüyordu. El sanatlarını sandıklardan çıkardım ve 'Sandıktaki Servet' dedim. Seri halinde kitaplarım çıktı. Antep işi geceliklerin göğsünde bile olurdu. Sadece göstermelik yatakların örtüsünde sergilik olmazdı.
ALTIN TEL GAZİANTEP’E AİT
SİM SIRMA KAHRAMANMARAŞ’A
Yaptığınız bu mücadelede elle tutulur bir gelişme gözlediniz mi peki?
Tabi. Antep işiyle uğraşan derneklerimiz Antep işini sehpanın üzerine koyacak, duvara asacak tablolar gibi yapıyorlar. Masanın üzerine de koyuyorlar. Ben bunu istiyordum zaten. Kartlara geçmesini istiyordum. Üzerlik torbasının üzerine bile geçirdim. Kartlara altın tel işledim. Altın tel Gaziantep'e ait, sim sırma ise Kahramanmaraş'a ait. Çömçe gelin yaptım ve kutnu kumaşından üç etek diktim. Çünkü o da bir geleneğimiz. Çömçe gelin yağmur duasına çıkarken yapılan bir gelenektir. İşte bunlar birikti ve kitaplar haline geldi.
MERAKLI BİR İNSANIM
Siz Gaziantepli olduğunuz için zaten içindesiniz ama araştırmaya girdiğiniz zaman sizin de şaşırdığınız bir şey çıktı mı karşınıza?
Çok farklı bir şeyle karşılaşmadım. Çünkü Gaziantep'te doğdum, büyüdüm ve yetiştim. Her bilgiyi buradan aldım. Meraklı da bir insanım. Yaşlı bir insanın yanına giderim ve onları dinlemeyi çok severim.
Daha çok sözlü tarihi mi kullandınız? Yani daha çok yazılı belgeleri mi araştırdınız, sözlü tarih mi kullandınız?
Yazılı belgeler de kullandım, sözlü tarihi de çok kullandım.
ÇALIŞMALARIN YÜZDE 50’Sİ SÖZLÜ TARİH
Eğer yüzdeye vuracak olursak çalışmalarınızdan ne kadarı sözlü tarih dediğimiz birebir yaşayanlardan dinlenmiştir?
Yüzde 50'si diyebilirim. Çünkü yaşlılardan çok şey öğrendim. Ben de Gaziantepli olduğum için çok şey biliyordum ama eksik kalan çok şeyi onlar sayesinde tamamladım.
ERKEKLER SIRMALI CEPKEN GİYERDİ
Kıyafet araştırmalarınızda folklorculardan çok tenkit aldığınızı söylüyorsunuz. Ne tür tenkitler aldınız?
Mesela SANKO okullarının ve Gaziantep Kolej Vakfı'nın folklor kıyafetlerini ben yaptım. Ve erkeklere sırma işlemeli cepken yaptırdım. Neymiş efendim? Eskiden sırma işlemeli cepken giymezlermiş. O zamanlar erkekler sırmalı cepken giyerdi. Ben bunu iddia ediyorum. Örneklerini çıkardım. İnsanlar maalesef bilmedikleri halde yorum yapıyor.
İTİRAZ ETTİLER
ÖRNEKLERİYLE İSPATLADILAR
Peki sizi nasıl kamçıladı bu durum?
SANKO Okullarıyla beraber Adana'ya yarışmaya gitmiştik. Vay efendim böyle kıyafet olmazmış. Onun için çocukların notunu kırdılar. Ben de toplantı odasına girdim ve jüriye itiraz ettim. 'Ne sıfatla geldiniz?' dediler. Ben de, "Ben Antep'in bilirkişisiyim. Bunu kabul etmek zorundasınız" dedim. Çekişme başladı ve birinciliği başka yere verdiler. Gaziantep'e vermediler. Ankara'ya gittik. "Ne gibi şeylerde gördünüz? Bize örnek gösterebilir misiniz? Erkeklerde sırma kullanılır mı? Kullanılmaz mı?" derken örnekleri gösterdik ve ispatladık. O zamanlarda tabancasını koyduğu kabın üstü bile sırmalı erkeklerin. Kemeri sırmalı. Ve kabul ettirdik ve birinciliği tekrardan biz aldık.
Gaziantep üzerine birçok çalışma yapılıyor. Sizin çalışmalarınızın diğerlerinden farkı ne size göre?
Benimki çok amaçlı. Bütün konular var. Kırsal kesimdeki giyim konuları bile. Antep kültürünü sadece Barak kültürü olarak tanıtmaya çalıştılar. Sanki köylerde giyilen kıyafetlerin hepsi Antep'e giyiliyordu da biz yabaniyiz burada. Halbuki Antep "Doğu'nun Paris'i" olarak bilinir.
DİNLEDİĞİ MASALLARIN KİTABINI YAZDI
Diğer çalışmalarınızdan hariç ‘Çocuklara Masallar’ kitabınız da var. Bu kitabın diğer masal kitaplarından farklı bir özelliği var mı?
Bunlar çocukluğumda benim dinlediğim masallar. 30 masal var içinde. Hatta bir de cd var. Okuduğum masallar var o cd'de. Başka Antep Masalları kitabı var ama bunlar tamamen benim çocukluğumda dinlediğim masallar.
BÜYÜKLER İÇİN DE ÇALIŞMA GELİYOR
Üzerinde çalıştığınız yeni bir proje var mı?
Büyüklere misaller var. Okullara masal anlatmaya gidiyordum çocuklara. Büyükler de istedi. Onlara da 'Büyüklere Misaller'i hazırladım. O da basıma hazır ama henüz basılmadı.
NARİN DEMİRCİ
