Sivil Toplum Kuruluşları Roma dönemi eseri Septimius Severus köprüsünün restore çalışmalarında yaşanan aksaklıklar ve olumsuzluklar nedeniyle ses yükseltti.
BU NASIL BİR İHALE ŞEKLİ?
Gaziantep Turizm Derneği Başkanı Sıtkı Severoğlu, Roma döneminden kalan Septimius Severus köprüsünün restorasyonunun 7 Eylül 2015'de yapılan ihaleyle başlatıldığını kaydetti. Köprünün restore çalışmaları çerçevesinde yaşanan gelişmelerin ve yetkililerin restore boyunca atılan adımları neden takip etmedikleri Mimarlar Odası’nda düzenlenen basın toplantısında ayrıntılı bir şekilde masaya yatırıldı
ONAY ALINMADAN İHALE GERÇEKLEŞTİRİLMİŞ
İhale tarihi itibarıyla Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğünce onaylanan bir restorasyon projesi bulunmadığını savunan Gaziantep Turizm Derneği Başkanı Sıtkı Severoğlu, ihale gerçekleştirilmeden önce Kurul tarafından çeşitli kararlar alındığını aktararak, şunları kaydetti;
“Restorasyon projesi Kurul tarafından uygun bulunmamıştır. Ayrıca kararda kültür varlığı için 'Mülkiyeti Karayollarına ait' denilmektedir. Bu imkansızdır, Maliye Hazinesinindir. Revize restorasyon projesinin, yapının büyük bir kısmı yok olmasından dolayı mevcut kalıntıların yapının tamamlanarak, onarılması için yeterli veri sağlamadığı, işlevsel bir gereklilik bulunmadığı, tamamlama uygulamasının köprünün eksik verilerle rekonstrüksiyonu anlamına geleceği, böyle bir uygulamanın köprünün özgün kalıntılarına zarar vereceği ve çağdaş koruma yaklaşımlarına uymadığı gerekçeleriyle uygun olmadığına karar verilmiştir.”
KUDEP ÇALIŞMA SÜRECİNDE NEDEN DEVRE DIŞI BIRAKILDI?
Severoğlu, Gaziantep Büyükşehir Belediyesi Koruma Uygulama ve Denetim Bürosunun (KUDEB) restorasyon çalışmalarında devre dışı bırakıldığını dile getirerek, Rölöve Anıtlar Müdürlüğünden destek alınmadığını, Müzeler Müdürlüğü uzmanlarının iletişime geçmesine rağmen araştırma kazıları konusunda bu uzman kuruluşlara bilgi verilmediğini öne sürdü. Gaziantep Valiliğinin olaya el koyması gerektiğini ifade eden Severoğlu, ilgili kurum temsilcilerinin olacağı bir komisyonla bütün detayların incelenerek, restorasyon projesi onaylanmadan uygulama yapılıp yapılmadığının tespit edilmesi gerektiğini belirtti.
“TMMOB BU OLAYIN TAKİPÇİSİ OLACAK”
TMMOB Mimarlar Odası Gaziantep Şube Başkanı Hasan Özgür Girişken de restorasyon uygulamalarının dünyanın her yerinde tartışılan bir konu olduğunu, yanlış uygulamalar yapıldığını aktardı. Türkiye'nin restorasyon konusunda iyi olduğunu dile getiren Girişken, “Dünyada olduğu gibi Türkiye'de de hatalı uygulamalar yapılmaya devam ediyor. Aslında ülkemiz restorasyon konusunda geride değil. Teorik açıdan iyi olsa da pratikte uygulamada hala ciddi sorunlar yaşanabiliyor. Roma döneminden kalan köprü, insanlığın ortak mirası. Burada yapılacak müdahalelerin geri dönüşü yok” şeklinde görüş belirtti.
Severoğlu’nun konuya ilişkin verdiği bilgilerde şu dikkat çeken ifadeleri kullandı;
“Bir süredir yerel ve ulusal basında tartışma yaratan Roma dönemi eseri Septimius Severus köprüsünün restorasyon uygulaması Karayolları Bölge Müdürlüğü tarafından 07.09.2015 tarihinde düzenlenen ihaleyle başlatılmıştır. Karayolları’nın bu hamlesiyle uygulama süreci başlatılmış olsa da, ihalenin gerçekleştirildiği tarih itibariyle ilgili Bölge Koruma Kurulu’nun onaylamış olduğu bir restorasyon projesi bulunmamaktadır. İhaleden önceki 1050 sayılı Koruma Kurulu kararında belirtilmiş olmasına rağmen KUDEB’in devre dışı bırakılması, Rölöve Anıtlar Müdürlüğü’nden destek alınmaması, Müzeler Müdürlüğü uzmanlarının iletişime geçmesine rağmen araştırma kazıları konusunda bu uzman kuruluşlara bilgi verilmemiştir. İhale gerçekleştirilmeden önce Koruma Kurulu tarafından çeşitli kararlar alınmıştır. Bunlara kısaca göz gezdirilecek olursa;
1-Koruma Bölge Kurulu’nun 25.7.2013 tarih ve 638 sayılı kararıyla Restorasyon projesi uygun bulunmamıştır.
2- Kurulun 29.1.2015 tarih ve 1050 sayılı kararıyla Restorasyon projesi Uygun bulunmamıştır. Ayrıca Kararda Kültür Varlığı için Mülkiyeti karayollarına ait denilmektedir. Bu imkansızdır, Maliye Hazinesinindir.
3- “Koruma Kurulu’nun 30.3.2016 tarih ve 1628 sayılı kararında alanda yapılan araştırma kazısı sonrası açığa çıkan verilere göre hazırlanan restitüsyon projesinin uygun olduğuna, bir belge niteliği taşıması niteliğinden dolayı araştırma kazısı sorası açığa çıkan verilerin revize rölöve olarak hazırlanarak kurulumuza sunulmasına”
4- Yine aynı kararda; “revize restorasyon projesinin ise yapının büyük bir kısmı yok olmasından dolayı mevcut kalıntıların yapının tamamlanarak, onarılması için yeterli veri sağlamadığı, işlevsel bir gereklilik bulunmadığı, tamamlama uygulamasının köprünün eksik verilerle rekonstrüksiyonu anlamına geleceği ve böyle bir uygulamanın köprünün özgün kalıntılarına zarar vereceği ve çağdaş koruma yaklaşımlarına uymadığı gerekçeleri ile uygun olmadığına,”
5- “Köprünün mevcut olan yapısının statik gereksinmelerle birlikte konsolidasyona (sağlamlaştırma) yönelik restorasyon yaklaşımının uygun olacağı önerisi doğrultusunda hazırlanacak revize restorasyon projesinin kurulumuza sunulmasına karar verilmiştir.
6- 23.6.2016 tarih ve 1785 sayılı kararla yine Septimius Severus Köprüsü’ne yönelik hazırlanan revize rölövenin uygun olduğunu, revize restorasyon projesinin ise kurulumuzun 30.3.2016 tarihli 1628 sayı-lı kararında ayrıntılı olarak anlatılan hususlara göre hazırlanmadığı anlaşıldığından uygun olmadığına karar verilmiştir.”
7- Aynı Kararda; “Restorasyon yapısal analiz raporunda üç müdahale üzerinde durulduğu anlatılmasına rağmen, sadece bir önerinin kurulumuza öneri olarak sunulması ve diğer önerilerle ilgili bir proje değerlendirme yapılmadığı görüldüğünden kurulumuzun 30.3.2016 tarih ve 1628 sayılı kararında belirtilen hususlar göz önüne alınarak, onarım projesi hazırlandığı takdirde konunun yeniden değerlendirilebileceğine karar verilmiştir. “
8- “19.10. 2016 tarih ve 1896 sayılı kararda Septimius Severus Köprüsü’ne yönelik hazırlanan iki önerili restorasyon projelerinden köprünün kısmi tamamlanmasına yönelik olan projenin 660 sayılı ilke kararları gereği uygun olduğuna,”
9- Aynı Kararda; “mevcut kalıntıların yapının tamamlanarak onarılması için yeterli veri sağlamadığı, işlevsel bir gerekli-lik bulunmadığı, tamamlama uygulamasının köprünün eksik verilerle rekonstrüksiyonu anlamına geleceği ve böyle bir uygulamanın köprünün özgün kalıntılarına zarar vereceği ve çağdaş koruma yak-laşımlarına uymadığı gerekçeleriyle uygun olmadığına karar verilmiştir.”
10- Karayolları Bölge Müdürlüğü, Koruma Bölge Kurulu 19.10.2016 tarih ve 1896 sayılı kararına itiraz etmiş ve Yüksek Kurulda yapılan görüşmeler sonunda; ‘’Septimius Severus Köprüsü’ nün büyük bir kısmının ayakta olmadığı ve eldeki mevcut verilerin yapının tamamlanarak onarılması için yeterli veri sağlamadığı hususları dikkate alınarak itirazını reddetmiştir.
11- Gaziantep Kültür Varlıklarını Koruma Kurulunun 19.10.2016 tarih ve 1896 sayılı kararının geçerli olduğuna, ayrıca Septimius Severus Köprüsü’ nün bulunduğu alanda yapılan çalışmalarda açığa çıkarılan ve köprüye ait olan mimari blokların korunmasının sağlanması hususunun da ilgili bölge kurulunca değerlendirilmesine karar verildi. Burada Kurulun bazı mimari blokların korunmasının değerlendirilmesi hususunda kurulu görevlendirdiği anlaşılmaktadır.
Burada ortaya çok önemli sorular çıkmaktadır. Şöyle ki;
A- Bölge Koruma Kurulu, Yüksek Kurulun değerlendirmesi ile ilgili ne yapmıştır, ya da neden bir şey yapmamıştır?
B) Aylardır Basın ve sosyal medya üzerinden süren tartışmalara rağmen neden Kurul Müdürlüğü bir değerlendirme ve yerinde inceleme yaparak tartışmalara son noktayı koymamaktadır?
C) Gaziantep Müze Müdürlüğü Basında yer alan haberlerden de anlaşıldığı gibi neden bir araştırma ya da soruşturma yapmamıştır?
D) Gaziantep Rölöve Anıtlar Müdürlüğü projeye neden dahil edilmemiştir?
E) Uzmanlaşmış bir firma tarafından yaptığı varsayılan çalışmalarda ortaya çıkan Kültür varlıkları olam Mimari bloklar neden Müzeye bildirilmemiştir? (2863 sayılı Kanun)
F) İhale öncesi Kurulun 29.1.2015 tarih ve 1050 sayılı kararıyla, uygulamanın KUDEB ve Karayolları Genel Müdürlüğü denetiminde yapılmasına karar verilmişken neden KUDEB devre dışı bırakılmıştır?
TARİHİ SEPTİMİUS SEVERUS KÖPRÜSÜ HAKKINDA
Gaziantep’in Araban ilçesinin sınırlarında yer alan tarihi Septimius Severus Köprüsü, Roma İmparatoru Septimius Severus zamanında Samsat’ta karargah kuran 4. Scythica Lejyonu tarafından yaptırıldı. Köprüde yer alan sütunlardan biri İmparator Septimius Severus’a, biri karısı julia Domna’ya ve diğeri oğulları Geta ve Caracalla’ya adanmıştı. Geta’nın adına dikilen sütun kendisini öldüren kardeşi Caracalla tarafından kaldırılan köprü, ilçenin Elif, Hisar ve Hasanoğlu kırsal mahallelerindeki tarihi anıt mezarlara ise 8-9 kilometre mesafe uzaklıkta bulunuyor. Tarihi köprüye, anıt mezarlarından kuzey yönünde ilerleyerek ulaşılabiliniyor. Köprü, Gümüşpınar kırsal Mahallesi'nin 5 kilometre güneyindeki Karasu, Sıtma Pınar Çayı’nın üzerinde bulunuyor. 4. Scythica Lejyonu tarafından inşa edilen köprü, bölge halkı tarafından Sultan Murat Caddesi olarak bilinen ve antik dönemlerde Dülük ve Zeugma’dan Samsat’a uzanan yol üzerinde önemli bir geçit olarak biliniyor. Kesme taş bloklardan inşa edilen köprünün uzunluğu 30 metre, yüksekliği ise 8 metre.
