Menisküsler diz eklemini oluşturan kemiklerin arasında yer alan küçük oval kıkırdak benzeri doku parçalarıdır. Temel görevleri kemiklerin kıkırdak yüzlerinin birbirine sürtünmesini azaltmak ve ekleme gelen yükü dengeli bir şekilde dağıtmak, uyluk ve kaval kemikleri arasında eklem uyumu sağlamaktır. Dizde iç ve dış olmak üzere iki adet menisküs kıkırdağı vardır.
Menisküsler genç yaşlarda esnek ve yumuşak olup diz zorlanmalarına dayanıklıdır. İlerleyen yaş ile beraber menisküs kıkırdağı da diğer eklem kıkırdakları gibi yıpranmaya başlar. Daha sert bir hal alır ve şok emici özelliklerini kaybetmeye başlar. Özellikle gençlerde menisküsler sportif uğraşlar sırasında diz ekleminde anormal bir yüklenme olduğunda yırtılabilirler. Bu tip yırtılmalar dize direk darbe, dizin dönmesi yada düşmeler sonucu oluşabilir. İleri yaşlarda ise çok daha hafif diz travmaları menisküs yırtığı ile sonuçlanabilir.
Menisküs yırtıkları oluşurken hastalar genellikle dizde aniden oluşan bir ağrı, batma ya da yırtılma hissederler. Yırtılan menisküsün hangisi olduğuna bağlı olarak ağrı dizin iç ya da dış kısmında daha belirgindir. Birkaç saat içinde dizin içinde sıvı veya kan toplanmasına bağlı olarak diz ekleminde şişlik ortaya çıkabilir. Genellikle menisküs yırtığı olan dizin üzerine basmak mümkündür ancak topallama ve ağrı vardır.
Yaralanma şiddetli ise menisküs yırtıklarına diz ekleminin çapraz ya da yan bağlarının kopmaları da eşlik edebilir. Bu durumda dizde emniyetsizlik ve boşluk hissi gibi belirtiler de ortaya çıkabilir. Bazen yırtılan menisküs parçası, diz eklemini oluşturan kemiklerin arasında sıkışarak diz hareketini engeller. Kilitli diz olarak bilinen bu durumda erken dönemde cerrahi tedavi yapılması gerekir.
Zaman geçtikçe dizdeki yaygın ağrı azalarak ilgili menisküsün üzerinde noktasal hale gelir. Ağrı özellikle ani dönüşlerde ve çömelme sırasında ortaya çıkar. Yırtık menisküs parçaları eklem yüzleri arasına girerek dizde takılma ve kilitlenme gibi belirtilere yol açabilir. Bu beraberinde daha önceden dizde olmayan kıtırtı benzeri seslere de yol açabilir.
Yırtık menisküs dokusu dizde ağrı, takılma, kilitlenme, atlama sesi hissetme ve kıkırdağa sürterek zaman içinde kıkırdakta hasara neden olmaktadır.
Menisküs yırtıklarının tanısı fizik muayene ve MR tetkiki ile yapılmaktadır. MR tetkiki dizde menisküs yırtığı varlığını, yırtığın yerini, yırtığın tipini bize göstermektedir. Bunun yanında MR tetkiki bize dizde menisküs yırtığı dışında kıkırdak yaralanmalarını, ön çapraz bağ yaralanmasını, arka çapraz bağ yaralanmasını, diz dış yan bağlarının yaralanmalarını göstermektedir.
Menisküs yırtıkları tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Çünkü dizde ağrı ve takılma yaptığı için günlük fonksiyonlarımızı engeller, yaşam kalitemizi düşürür, sportif faaliyetlerde performansımızı düşürür, diz içi pürüzsüz kıkırdak yüzeyin bozulmasına sebep olarak erken yaşta diz kireçlenmelerine (gonartroz) sebep olur.
Gençlerde menisküs yırtıklarının tedavisi çoğunlukla cerrahidir. Çok nadir görülen ve tam kat olmayan bazı küçük yırtıklar dışında menisküslerin kendiliğinden iyileşme yeteneği yoktur. Belirgin yakınmaları olan hastalarda cerrahi müdahale ile menisküs yırtığı onarılmaya çalışılır, eğer yırtık onarıma uygun değilse yırtık olan kısım çıkartılır.
İleri yaştaki hastalarda menisküs yırtıklarına genellikle dizde aşınma, yıpranma, kireçlenme eşlik eder. Bu durumda sadece menisküs yırtığına müdahale etmek sorunu tam olarak çözmeyebilir. Doktorunuz bu durumda ilaç tedavisi ile belirtilerin baskılanmasını, eklem içi enjeksiyonları, artroskopik cerrahiyi ya da artroskopi ile birlikte kemik düzeltici ameliyatlardan birine karar verecektir. İleriki dönemlerde fizik tedavi, cerrahi tedaviye ek olarak uygulanmaktadır.
Menisküs yırtıklarının güncel cerrahi tedavisini “Diz Artroskopisi” (Diz ekleminin gözle muayenesi) ile yapmaktayız. Menisküs yaralanması, artroskopik olarak primer tamir ile ya da yırtık menisküsün tam ve da kısmi olarak çıkartılması ile tedavi edilir. Günümüzde yaygın olarak kullanılmaya başlanan diz için artroskopik girişimler, konforu yüksek etkin bir yöntemdir.
Diz artroskopisi dizin ön kısmında 2 adet 1 cmlik kesi yapılıp, dizin içerisine gönderilen optik bir cihaz ile diz büyütülerek televizyon ekranına yansıtılır. Eklem içine gönderilen küçük ışıklı bir kamera vasıtasıyla büyütülmüş ve netleştirilmiş görüntü, yapıları daha yakından inceleme olanağı sağlar. Artroskopi sadece menisküslerin değil eklem içindeki kıkırdakların, zarların, bağların da muayene ve tedavisi için yardımcı olmaktadır.
Diz artroskopisinin açık diz cerrahisine göre bir çok avantajı vardır;
* Küçük kesilerle ameliyat yapıldığı için sadece giriş delikleri için dikiş kullanılır,
* Hastanın hastanede yatma süresi çok kısadır.
* Hastanın işe dönme süresi diğer ameliyatlara göre çok kısadır. Klasik yöntemle yapılmış bir menisküs yırtığı ameliyatından sonra hastanın işine dönme süresi 1-2 ayı bulurken, artroskopik yöntemle yapıldığında hasta 1-3 hafta içinde işine dönebilmektedir.
* Klasik yöntemle yapılan ameliyattan sonra hasta 2 hafta koltuk değneği kullanırken, artroskopik ameliyattan sonra hasta hemen basabilmekte ve hiç koltuk değneği kullanmamaktadır.
* Kesi yeri çok küçük olduğu için yara iyileşmesinde sorun olmaz, ameliyat sonrası iltihaplanma riski çok düşüktür.
Menisküs yırtığında artroskopi sonrası hastalarımız, hastaneden aynı gün çıkmakta ya da en fazla 1 gece hastanede kalmaktadırlar. Hastalar ameliyat sonrası 4.-6. saatte ayağa kalmakta ve yürümektedirler. Sıklıkla bir hafta istirahat sonrasında işlerine dönmektedirler.
