Hasan Kalyoncu Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Psikolojik Danışmanlık ve Rehberlik Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Yaşar Özbay, yaklaşan tercih döneminde ailelere oldukça fazla sorumluluk ve görev düştüğünü dile getirerek ailelerin yapmaları gerekenleri “Smart Sorumlu” ilkeler kapsamında açıkladı.
Ailelerin her şeyden önce çocuklarının kararlarına ve tercihlerine saygılı olmaları gerektiğini ifade eden Özbay: “Bu kararın onların kararı olduğunu ve nasıl bir tercih yapacakları konusunda kendi görevleri olduğunun bilinci ile hareket etmelidirler” dedi.
Kendisine ve kararlarına saygı duyulan çocuğun daha yüksek bir özgüven ile karar verme sürecini yöneteceğine dikkat çeken Özbay: “Yaş ve gelişim olarak çocuklarının geldiği nokta oldukça kritik öneme sahip olduğundan ailelerin gereksiz müdahaleden uzak durmaları gerekmektedir. Ebeveynler gerektiğinde ve talep edildiğinde bilgi ve deneyimleri çerçevesinde aydınlatıcı olabilirler. Fakat bunu çocuklarının geleceklerine müdahale hakkı olarak görmemeleri gerekir. Anne-babalar için bu sürecin en zorlu kısmı belki de yaşadıkları strestir. Çocuklarının yaşadığı stres ve zorlanmaya bir de ebeveynlerinin eklenmesi sürecin başa çıkılmasını daha da zorlaştırmaktadır. Bu durumda ailelerin rahat davranarak streslerini iyi yönetmeleri, çocuklarına yansıtmamaları büyük önem arz etmektedir. Streslerini sağlıklı yönetemeyen aileler istem dışı olarak bu süreçte tepkisel olabilirler. Ebeveynler ne kadar çok tepkisel olurlarsa, çocuklarının sağlıklı karar vermelerini o kadar engellerler” dedi.
Bir genç için yetişkinliğe adım atarken en büyük kaygı, sorumluluğunu alıp alamayacağıdır diyen Prof. Dr. Özbay: “Bu seçim onlara hangi oranda bırakılırsa, yaşama ilişkin sorumluluk alma potansiyelleri de o denli gelişecektir. Çok basit bir yaklaşım ile anne babalar kendilerine “bu seçim çocuğumuzun kendi seçimi, sorumluluk ona ait” şeklinde telkinde bulunmalıdırlar. Her birey otantik kendine özgüdür. Hiç kimsenin kopyası ve benzeri değildir. Bu kurala anne babalar da dahildir” diyerek anne-babaların bu ilkeyi göz önünde bulundurduklarında çocuklarının bu süreci daha sağlıklı atlatacaklarının altını çizdi.
“Uzman danışmanlardan yardım alınmalı”
Tercih sürecinin bir de profesyonel kısmı olduğunu söyleyen Yaşar Özbay: “Bu konuda hizmet sunan okul veya dışarıda rehberlik uzmanları günümüzde oldukça yaygın ve erişilebilir durumdadır. Çocukların bizzat kendilerinin bu hizmetlerden faydalanmaları, teknik ve içerik konusunda bilgi almalarının teşvik edilmesi hayati öneme sahiptir. Kişiye en uygun tercihin ne veya nelerin olduğu bu profesyonel yardım sonunda ortaya çıkarılmalıdır. Kişilik özellikleri, ilgiler, yetenekler ve mesleklere yönelik bilgi bu konuda incelenmesi gereken temel ögelerdir. Bu nedenle bu süreç hem çocuk hem de aile için bir mücadele süreci olacaktır. İnsan hayatının ergenlik sonrası gibi önemli kısmını etkileyecek bu karar verme sürecinde özellikle adaylar daha fazla mücadele edecek, aileler de bu konuda destekleyici olacaktır” dedi.
Son olarak, ailelerin ve çocuklarının kendilerine sormaları gereken çok manidar bir soru olduğunu belirten Özbay: “Karar verecek, tercih yapacak kişi uzayda nasıl bir boşluk doldurduğu ve dolduracağının cevabı verilmeye çalışılırsa süreci kolaylamak biraz daha mümkün olacaktır. Gerçekten varlık (ontolojik) olarak tercih yapacak kişi bu evrende nasıl bir işleve sahip olacak, biricikliğinin karşılığını nasıl verecek, gerçekten olma sebebi nedir? sorularının içi doldurulduğunda anne babalar bu zorlu kavşakta belirleyici ve yol gösterici olmak yerine, çocuklarının doğru yöne gitmelerini keyifle izleyeceklerdir” diyerek ailelere yol gösterecek önemli telkinlerde bulundu.
