Gaziantep'te doğal deriden el emeğiyle üretilen yemeni yerli ve yabancı turistlerin büyük ilgisini çekiyor. Uzun emek sonrası elde yapılan ve son dönemde hem yurt içi hem de yurt dışında yaşayan vatandaşlar tarafından büyük ilgi gören yemeni, ayaktaki estetik duruşunun yanı sıra sağlıklı ve hijyenik olması nedeniyle de tercih edenler için büyük önem taşıyor. Yemenici ustası Hayri Sarıbal, turistlerin yemeniye olan ilgisinin son yıllarda artarak devam ettiğini anlattı.
AYAK TERLEMESİNİ ÖNLÜYOR
Yaklaşık 35 yıldan Gaziantep’te yemeni üretimi yapan hayri Sarıbal, yemeninin hijyen ve kullanış bakımından önemli bir ayakkabı türü olduğunu belirterek, “Yemeni keçi, dana ve manda derisinden de üretiliyor. Yıllardan beri sağlıklı ve kullanışlı olduğu bilinmektedir. Yemeniyi giyen insanlar bir daha farklı bir ayakkabı türü giyemez. Aşırı sıcaklarda bile ayakları serin tutar. Ayak terlemesini önler. Ayak kokusu yapmaz, ayakta mantar oluşturmaz. Hem ayak kokusunu önler hem de rahat giyimi olur" dedi.
YEMENİDE DERİ FAKTÖRÜ TERCİH SEBEBİ OLMALI
Hayri Sarıbal vatandaşların yemeni alırken özellikle deri tercih etmesi gerektiğini vurgulayarak, “Son dönemlerde gençlerin de tercih etmesiyle rağbet oluştu. Yemeni alırken kesinlikle deri ile yapılan yemeni tercih edilmelidir. Fiyatları 80 ile 120 TL arasında değişmektedir. Yemenilerin hem fiyatları uygun oluyor hem de giyimi rahat oluyor. Bu da ilgiyi arttırdı" diye konuştu. Yemeniyi sürekli tercih ettiklerini belirten bölge insanı da ayakkabıların kullanımın açısından rahatlığını anlattı. Geçmişten günümüze kalan geleneksel mesleklerden yemenicilik; yaşlısından gencine ustalığı bulunan, doktor önerili ortopedik ayakkabı ve aynı zamanda filmlere konu olan ‘‘ Yemeni’’ bir moda haline geldi. Gaziantep’te yemenicilik mesleğini icra eden ustalar; önceden tek renkte bulunan yemenilerin alıcısı olmadığı için, yemeniyi farklı modeller ve farklı renklerle moda haline getirerek daha çok kişinin ilgi odağı haline getirdi.
50 YILDIR YEMENİCİLİK YAPIYOR
50 sene yemenicilik yapan Gaziantepli yemeni ustası Ahmet Çapur, yemeninin 50 sene içerisinde ne gibi değişiklikler geçirdiğini şu sözleriyle anlattı; ‘‘Eskiden yemeniler daha iyiydi. İçlerinde kil olurdu ve sadece kadınlar için kırmızı, erkekler için siyah olurdu. Ama hem turistlerin hem de gençlerimizin zaman içerisinde taleplerinin değişmesiyle renkli yemeniler üretilmeye başlandı’’. Yemeni sanatı yaklaşık 600 senelik bir tarih akışına sahip. Adından da anlaşıldığı gibi, yemeni Yemen’den geldi. Yemeninin mucidi Yemen-i Ekber; ilk yemeni ustası olarak tarihe geçer. Gaziantep’te yemenicilik babadan oğula geçen bir meslek. Bu mesleği 50 yıldır yapan yemeni ustası Ahmet Çapur, “Bu meslek bana babamdan kaldı, ben elli yıldır bu işi yapıyorum. Dedemden babama kalan bu meslek 150 yıldır aile geleneğimiz’’ diye konuştu. Ata mesleği olan yemeniciliği bir başka genç yemeni ustası Mehmet Ali Erturhan ise, “20 yaşındayım, 7 yaşında başladım bu işe yaklaşık 13 sene oldu. Dedem, babam ve ben son olarak bu iş ile uğraşıyorum’’ dedi. Tarih kadar eski bir ayakkabı olan yemeni, unutulmaya yüz tutuyordu. Oysaki Yemenicilik, İslam Medeniyetinin bir parçası olup altı yüz yıldır bu bölgede varlığını sürdürüyor. Bir zamanlar her yöreye göre değişik modelleri ve isimleri olan yemeni, çevre illerde Kilis, Kahramanmaraş, Elazığ’ da yapılırdı. Anadolu’ daki üretimi eskilere dayanan yemeni geleneği, Yemen’den Halep’e oradan da Güneydoğuya kadar gelir.
Gaziantep’ te yemeni ustası Mehmet Faruk Cesur babasından gelen bilgiye göre yemeniyi ilk yapan usta Yemen-i Ekber adında bir kişiydi. Gaziantep’te yemeninin farklı ismi olduğunu söyleyen yemeni ustası Mehmet Faruk Cesur, “Yemeniciliğe köşgercilik, yemeni ustalarına köşgerci denilir’’ dedi. Köşger kelimesi Farsça “keşfger” kelimesinden gelişmiş olup ayakkabı yapan anlamına gelir. Yemenicilik yapımı zamanla Gaziantep ve Kilis haricindeki diğer illerde tamamen bitmiş durumda. Ayrıca yemeni ustası Mehmet Faruk, Cesur kültürel ve ekonomik açıdan ’’yemenilerin yaygın olarak kullanıldığı dönemlerde bazı illerde yemenici çarşılarının kurulması, bu meslek kolunun sokaklara adını vermesi yemeniciliğin ekonomik ve kültürel yönden önemini ortaya koyar’’ dedi. Dünya film ve sinemalarında ilgi bulan yemeninin, deriden yapılması ve doğal olması ayak sağlığına iyi geldiğini mantar oluşumuna karşı doktorların hem kullandığı hem de tavsiye ettiği ayakkabı olduğunu, Gaziantep’e gelen turistlere bu bilgileri veren, yemeni ustası Mehmet Faruk Cesur, ‘‘ Yemeninin faydaları yazın ayağı serin tutar. Ayak kokusunu önler. Daha çok yazın kullanılır fakat kışın evin içinde de ayağı sıcak tutar. Yemeniler geçmişten günümüze her zaman doktor tavsiyeli olmuştur’’ diye konuştu.
BÜLENT ÖNER
