Bugün (3 Mayıs 2021) itibarı ile Nisan ayı enflasyon rakamları açıklandı. Tüketici fiyatları endeksi (Tüfe) Nisan ayında yıllık % 17,14 iken üretici fiyatları endeksi (üfe) % 35,17 olarak açıklandı. Görülen o ki üretici fiyatlarının tüketici fiyatlarının iki katı olduğu görülüyor. Bu da enflasyonun bir arz enflasyonu yani maliyet artışından kaynaklanan bir enflasyon olduğunu gösteriyor.
Buna “fenomen” diyebilir miyiz, bu durum bir süredir Türkiye’de alışılan bir süreç haline geldi. Üretici fiyatlarındaki aşırı yükselişe bağlı olarak tanzim satışlar gibi uygulamaların geçmişte yapıldığını ancak piyasaya müdahale anlamında çok da olumlu bir etkisinin olmadığı görülmüştü. Bu yıl geçmiş yıldan kalan stoklar üreticide mevcut olmasına rağmen patates ve soğanda fiyat çok yükseldi. Buna neden olarak taze patatesteki fiyat artışı gösteriliyor ancak bundan daha önemlisi planlamanın olmayışıdır. Taze sebzedeki fiyat yükselişi pandemi nedeniyle restoranların ve Pazar yerlerinin kapalı olması ile ilişkilendirilebilir. Çünkü bu durum, üretici açısından sorun oluşturuyor. Ancak arz kıtlığı olmamasına rağmen fiyatların yükselmesi istenen bir durum değildir.
Örümcek ağı teoremi adı altında Mikroiktisat derslerinde anlattığımız teoreme göre bir üründe üretim miktarının bir önceki yıl piyasada oluşan fiyata bağlı olarak oluştuğunu biliyoruz. Patates ve soğan üretiminde bir kıtlık olmadığına göre fiyattaki yükselişi nasıl açıklamak gerekir. Bu çelişkili durum, tüketici talebinin fiyat esnekliğinin düşük olması ile açıklanabilir. Zira satın alım gücünün azaldığı bir gerçek. Tüketici açısından bir başka daha önemli sorun, pazarda hal fiyatları, market ve hipermarket fiyatları arasındaki farkın yüksek olmasıdır. Özellikle ithal ve turfanda ürünlerde oldukça yüksek olan bu makasın azalması fahiş fiyatların kontrol edilmesini sağlayacaktır.
6 Mayıs’ta Merkez Bankası’nın politika faizini sabit tutması bekleniyor. Zira şu anki faizler yeterince yüksek. Bu ortamda faizi düşürmek de fiyat istikrarı açısından yanlış bir politika olacaktır. Sadece faiz değişikliği ile ekonomiyi düzeltmek imkansızdır. Piyasa faizi ile politika faizi arasındaki ayrışmanın artması istenmeyen bir durum olacaktır. Enflasyon düşürülmesi gereken en önemli parametredir.