EKSTREM YAZ SICAKLARI

Sıcaklık dünyanın her yerinde aynı değildir; bu dağılışta güneş ışınlarının geliş açısı, yükselti, okyanus akıntıları, bakı gibi faktörler etkili olmaktadır. Bunlar doğal olarak sıcaklık dağılışında etkili olan faktörlerdir. Bugünkü bahsedeceğim sıcaklık artışında ise beşeri faaliyetler etkili olmaktadır. 2021 yılının daha haziran ayını bitirmeden Türkiye’den ve Dünya’dan rekor sıcaklık haberleri gelmeye başladı bile. Mesela Moskova’da geçen hafta 142 yılın sıcaklık rekoru kırıldı ve sıcaklıklar 34,8 dereceye kadar çıktı. Bu durum normal değerlerin 10 derece daha fazlası. Bu da bir şey mi! Yazların serin geçtiği Sibirya’da sıcaklıklar 38 dereceye ulaştı. Bu 1885 yılından beri gözlenen en yüksek sıcaklık. Aynı şekilde balkanlarda Hırvatistan, Bulgaristan’da sıcaklık rekorları kırıldı. Türkiye’de ise son 50 yılın en sıcak yaz mevsimi yaşanıyor. Sıcaklıkların her yıl bir önceki yıla göre artarak devam etmesi bekleniyor. Geçmişte de bu tarz anormal sıcaklık artışları oluştur ancak bu artışlar doğal süreçler sonucu yaşanmıştır. Günümüzdeki sıcaklık artışının temel nedeni küresel ısınmadır. Küresel ısınmanın temel nedeni ise artan nüfus ve sanayileşmeye bağlı olarak petrol, kömür, gaz gibi fosil yakıtların kullanımının artmasıdır. Son 20 bin yılda doğal süreçlere bağlı olarak sıcaklıklar 4 derece artmışken son 100 yılda insan faaliyetlerine bağlı olarak sıcaklıklar yaklaşık 1,5 derece artmıştır.

Yukarıdaki grafikte 400 bin yıl önceden günümüze kadar ki karbondioksit salınımı gösterilmiştir. Özellikle 1950 yılından sonra karbon salınımı rekor şekilde artmıştır. Peki biz ne yaptık da karbon salınımını bu kadar artırdık.

Sanayide, ısınmada, ulaşımda, enerji üretiminde fosil yakıtların kullanılması küresel ısınmanın en önemli insan kaynaklı nedenidir. Fosil yakıtların çıkarılması, yanması ve termik santrallerde elektrik üretilmesi sırasında metan, azot oksit ve su buharı gibi sera gazları da açığa çıkar. Dünyada tüketilen petrolün yaklaşık yarısı ulaşım araçlarında kullanılır. Ekonomide dağıtım işlevi sırasında uçak, gemi ve kara taşıtlarında kullanılan petrol türevleri atmosferin sera etkisini artırır ve küresel çapta ısınmaya neden olur. 1800’lü yıllardan bu yana dünya ekonomisi ve modern yaşamın enerji tüketimi fosil yakıt dediğimiz petrol, kömür gibi yakıtlara dayalıdır. Bu durum iklimde yaratılan değişimin öncelikli nedenidir. Fosil yakıt kullanımı yanında izlediğimiz yanlış uygulamalarda küresel ısınmaya neden olur. Ormanlar dünyanın akciğerleridir. Ormanların tahrip edilmesi karbon dengesinin bozulmasına neden olarak küresel ısınmayı körüklemektedir. Ormanları koruyalım kollayalım. Sanayileşme ve hızlı nüfus artışı ile birlikte gittikçe artan miktarda atık üretilmektedir. Çöplerin biriktiği yerlerde havaya salınan gazlar küresel ısınmaya neden olmaktadır. Bir plastik atığın doğada yüzlerce yılda kaybolduğunu düşünerek yerlere atık atmayalım. Sera gazları kadar etkili olmasa da şehir ısı adacıkları da havanın ısınmasına neden olmaktadır. Nefes alan yeşil alanı bol şehirler inşa etmemiz küresel ısınmanın etkilerinin azalmasına neden olacaktır. Tarımsal faaliyetlerde azotlu gübrelerin kullanılması, anız yakılması gibi uygulamalar yine küresel ısınmanın nedenleri arasındadır.

Peki küresel ısınma bizleri nasıl etkiliyor ve etkileyecek; Yağışlarda dengesizlik yaşanacak bazı yerlerde yağış artarken bazı yerlerde kuraklık yaşanacak. Sıcaklık artışı ile insanlarda sağlık sorunları daha fazla görülmeye başlayacak salgın hastalıklarda artış yaşanacak. Küresel ısınma ile birlikte sel ve taşkın, şiddetli fırtınalar, kuraklık ve orman yangınları gibi afetlerde artış yaşanacak. Buzullar eriyecek eriyen buzullar deniz seviyesinin yükseltecek bu durum önlem alınmazsa deniz seviyesinde yer alan Hollanda, Belçika gibi ülkelerin su altında kalmasına neden olabilecek. Kuraklık ve çölleşme tehlikesi artacak suya ulaşım zorlaşacak. Tarımsal verim azalacak kıtlıktan ölümler atacak. Ekonomik, sosyal ve psikolojik problemler artacak kitlesel göç hareketleri yaşanacak.

Kısacası dünya yaşanmaz bir hale gelecek dünyayı kendi elimizle kirlettik, Unutmayalım doğa bizden aldıklarını bir gün gelecek bize tekrar verecek. Vakit geçmeden bireysel, yerel, bölgesel, ulusal, küresel çapta önlemlerin alınması elzemdir. Daha yaşanılır bir dünya için buna mecburuz…