Değerli okurlar, bu haftaki köşemizde velayete ilişkin sıkça sorulan soruları sizler için derledik. Velayet konusu çok hassas bir konu. Boşanmanın en önemli sonuçları arasında velayete ilişkin hükümler geliyor. Hatta bana göre en önemlisi velayet. Genel olarak yaşanan sorunlara ilişkin sorulara hep birlikte göz atalım ;
Çocuğun velayeti kaç yaşına kadar anneye verilir?
Özellikle bir yaş aralığı belirtmek doğru olmasa da bu soruya şöyle cevap verelim. Çocuğun annenin bakım ve şefkatine özellikle daha çok ihtiyaç duyduğu dönem olan 0-5 yaş aralığında mahkemeler mümkün mertebe çocuğu anneden ayırmaz. Ancak ve ancak annenin çocuğa karşı kötü davranması, çocuğa karşı şiddet dahil çeşitli suçlar işlemiş olması, annenin kötü yaşam sürmesi, annenin çocuğa bakacak sağlık durumunun olmaması yani annenin de başkasının bakımına muhtaç hale düşmüş olması, annenin uyuşturucu ve alkol bağımlılığı gibi hallerde işin rengi değişir. Bu ve benzeri hallerin varlığı çocuğun anne ile birlikte yaşamasına engel olabilecek hallerden olup bu durumda çocuğun yaşına bakılmaksızın babada da benzer sıkıntılar yoksa çocuğun velayeti babaya verilir.
Hangi durumlarda çocuğun velayeti anneye verilmez?
Aslında yukarıda izah ettiğimiz açıklamada bu sorunun cevabı da mevcuttur. Yine de kısaca değinecek olursak anne haysiyetsiz bir hayat sürüyorsa veya bir akıl hastalığı varsa veya çocuğa bakmasının sakıncalı olduğu yukarıda saydığımız gibi ciddi bir neden varsa hakimin takdiri ile babaya da verilebilir.
Çocuğun velayeti nasıl belirlenir?
Çocuğun üstün menfaati araştırılarak velayet hususunda karar verilmektedir. Örneklendirirsek, ; Anne ve babanın evli olmadığı durumda velayet anneye aittir. Velayet anneden alınmışsa ya da annenin küçük(onsekiz yaşını doldurmamış), kısıtlı(hakkında kısıtlama kararı verilmiş) veya ölmüş olduğu durumlarda hakim çocuğun menfaatine göre çocuğun velayetini babaya verebilir ya da çocuğa vasi(yasal temsilci) atayabilir.
Velayet Anne ve Baba Dışında Başkasına verilebilir mi?
Çocuğun velayet hakkı yalnızca anne ve babaya verilmektedir. Anne ve babanın vefat etmesi halinde çocuğun üstün yararı ve menfaatine göre çocuğa vasi atanacaktır. Yani anne ve baba dışında kimseye velayet verilmez.
Geliri olmayan anneye velayet verilir mi?
Bir tarafın gelirinin olmaması veya gelirinin karşı tarafın gelirine göre daha düşük olması başlı başına velayetin karşı tarafa verilmesini gerektirmez. Geliri olmayan taraf nafaka talep ederek, müşterek çocukların bakım ve eğitimi için gereken paranın karşı tarafça ödenmesini talep edebilir.Bu sebeple gelir durumu tek başına velayet belirlenmesinde dikkate alınmaz.
Velayet konusunda çocuğun görüşü alınır mı?
Ortalama sekiz yaş üzerindeki çocukların görüşü velayet konusunda belirleyicidir. Sekiz yaş kanuni bir sınır değildir.Ancak genel olarak çocukların yaptıklarının anlam ve önemini kavrayabilir hale geldiği yaş olduğu için bu şekilde ifade ettik. Elbette farklı yaşlar için psikolog ve pedagog eşliğinde hakim tarafından çocuklar dinlenilebilir.
Annenin Sağlık Durumu Kötü ise Çocuğun Velayeti Babaya Verilir mi?
Anneni sağlık durumları çocuğa bakamayacak kadar kötü ise yine velayet babaya verilir.
Aldatmada çocuğun velayeti kime verilir?
Aldatmadan dolayı açılmış olan bir boşanma davasında çocuğun velayet durumuyla alakalı hükümler söz konusudur. Aldatmak bir ağır kusur olarak değerlendirilse de velayetin belirlenmesinde tek başına bu durum etken olmaz. Hakim çocuğun üstün yararını araştırır. Aldatmaya rağmen çocuğun üstün yararı aldatan eşin yanında kalmasını gerektiriyorsa çocuk o eşe verilir.
Velayeti kendisinde olan eş ölürse çocuğun velayeti doğrudan diğer eşe geçer mi ?
Belki şaşıracaksınız ama geçmez. Velayeti kendisinde olan eş ölürse velayetin diğer eşe geçebilmesi için yine hakim kararına ihtiyaç vardır. Yani sağ kalan eş dava açarak velayeti üzerine alabilir.
Velayet değişikliği için ne yapmak gerekir?
Boşanma hükmü ile düzenlenen velâyetin değiştirilebilmesi için velâyet kendisine verilen tarafın ya da velâyete konu çocuğun durumunda boşanma hükmünden sonra esaslı değişikliklerin olması şarttır. Burada dikkat edilmesi gereken husus, esaslı değişikliğin önemli ve sürekli olmasıdır.Bu durumu ispat edebilecek olan eş velayetin değiştirilmesi için dava açabilir.
Alkol ve uyuşturucu alan anneye velayet verilir mi?
Alkol kullanan babaya veya anneye sadece alkol kullandığı için velayet verilmemesi gibi bir durum söz konusu olmamaktadır.Ancak alkol bir bağımlılık haline dönüşmüş ise ve kişinin kötü yaşam sürmesine sebep oluyorsa bu durum velayetin verilmesine engel teşkil eder. Uyuşturucu kullanmak ise velayetin verilmesine doğrudan engeldir diyebiliriz.
Boşanma halinde velayeti annede olan çocuğu babası ne kadar görebilir?
Dava sonucunda yani boşanmaya ilişkin mahkeme kararında velayeti babaya verilmeyen çocuğu görme süreleri düzenli olacak şekilde yer almaktadır. Boşanmalarda babanın çocuğu görme süreleri genellikle ayda iki gün hafta sonuna gelecek şekilde görüşme süresi verilmektedir.Ancak somut duruma göre farklı süreler öngörülmüş olabilir.
Anne evlenirse velayet babaya geçer mi?
Türk Medeni Kanunu 349’uncu maddesine göre anne ya da babanın bir başkasıyla evlenmesi velayetin kaldırılmasını gerektirmez. Gerektirdiğini iddia eden baba bunu ispat etmelidir ve velayetin değiştirilmesi için dava açmalıdır.
Çocuğu Babasına Göstermeyen Anneye ceza ne olabilir?
Çocuğu mahkeme kararına rağmen göstermeyen ebeveyn hakkında şikayet yoluyla İcra Ceza Mahkemesi’nde dava açabilmek mümkündür. Mahkeme çocuğu göstermeyen ebeveyn hakkında iki aydan altı aya kadar tazyik hapsiyle cezalandırmasına karar verebilir.
Erkek çocuğun velayeti kaç yaşına kadar anneye verilir?
Türk hukuku uygulaması açısından yukarıda anlattığımız hususlar kız-erkek ayrımı olmaksızın tüm çocuklar için geçerlidir. Yani çocuğun üstün yararı gözetilerek anne bakımına en çok ihtiyaç duyulan dönem kız erkek farkı etmeksizin çocuk annede kalır.
Genel hatlarıyla velayet hakkında sorulan soruları kısa cevaplar da vermek suretiyle sizler için derledik. Faydalı olması dileğiyle.Saygılarımla.
Gaziantep Barosu Avukatı
Av.Ali TÜMBAŞ
